همشهری آنلاین- مرضیه ثمره‌حسینی: این روزها، آلودگی هوا به‌شدت افزایش یافته و آسمان کلانشهرها را خاکستری کرده است. با این حال در تعیین عامل پدیدآورنده آن، همچنان بین دستگاه‌ها و نهادهای مختلف اختلاف است و هر نهادی تقصیر را گردن دیگری می‌اندازد. پالایشگاه‌ها می‌گویند آلودگی هوا هیچ ارتباطی به کیفیت بنزین ندارد و خودروسازان مدعی هستند تولید خودرو در ایران با استاندارد یورو ۵ انجام می‌شود و مشکل از بنزین است. در گفت‌وگوی زیر، امیرحسن کاکایی، عضو هیأت علمی دانشکده مهندسی خودروی دانشگاه علم و صنعت ایران درباره نقش وزارت نفت و خودروسازان در بروز آلودگی هوا صحبت کرده است.
در ادامه، گفت‌وگوی همشهری آنلاین با این کارشناس صنعت خودرو را بخوانید.
به‌نظر شما بنزین بی‌کیفیت مقصر آلودگی هواست یا خودروهای بی‌کیفیت؟
درواقع، مجموعه‌ای از عوامل در بروز آلودگی نقش دارند. اما درباره سوال شما حدود ۵-۶ سال پیش خودروسازان اعلام کردند که یورو ۵ سوخت مناسبی برای ایران نیست و درخواست آنها این بود که همان سوخت یورو ۴ به شکل استاندارد استفاده شود اما در این میان، وزارت نفت حرف خود را به کرسی نشاند و خودروسازان مجبور شدند خودروهای خود را به یورو ۵ ارتقا دهند.
واقعا خودروهای ما استاندارد یورو ۵ را رعایت می‌کنند؟
بله؛ خودروهایی که حداقل در ۵ سال گذشته تولید شده‌اند همه یورو ۵ هستند و خودروسازان آنچه که می‌توانسته‌اند انجام داده‌اند اما فقط فشار بر خودروسازان کفایت نمی‌کند. نکته اینجاست که ما خودرویی با ۶.۵ لیتر مصرف سوخت در ۱۰۰ کیلومتر طراحی می‌کنیم اما وقتی به تولید انبوه می‌رسد به خاطر مسائل قیمتی، کالاهای مصرفی مانند تایر بد در آن استفاده می‌شود و همین ابتدای کار، یک لیتر به مصرف سوخت آن اضافه می‌شود. نکته بعد اینکه استاندارد یورو ۵ برای رانندگی در شرایط عادی است و وقتی ترافیک سنگین می‌شود مصرف سوخت خیلی بالا می‌رود. پس خودروی ما از نظر موتوری و احتراقی و حتی کاتالیست‌ها به صورت استاندارد تولید می‌شود اما سوخت و همچنین کالاهای مصرفی مانند تایر و روغن استاندارد نیست و باعث می‌شود مصرف سوخت بالا برود و خودرو هم خیلی زود مستهلک شود.
خود بنزین چطور؛ آیا بنزینی که در جایگاه‌ها عرضه می‌شود، واقعا یورو ۵ است؟ اخیرا یکی از مسئولان شرکت ملی نفت عنوان کرد که کیفیت بنزین معمولی ما تقریبا با سوپر برابری می‌کند؟
بله، واقعیت این است بنزینی که تولید و عرضه می‌شود یورو ۵ نیست. این حرف که کیفیت بنزین معمولی ما تقریبا با سوپر برابری می‌کند اصلا درست نیست. بنزین اکتان ۸۵ با ۹۰ و یا ۹۵ فرق می‌کند. قیمت‌ها هم با هم فرق می‌کند. در همه جای دنیا همین است و بسیار جای تعجب دارد که این صحبت‌ها مطرح می‌شود.
درباره اکتان بنزین توضیح می‌دهید؟ چه اکتانی مناسب خودروهای ایرانی است؟
اگر شما ماشین ایرانی دارید که در ۱۰ سال اخیر تولید شده است، اگر درِ باک بنزین را باز کنید روی آن عبارت «اکتان بالای ۹۳» نوشته است؛ یعنی، شما باید بنزین اکتان ۹۳ به بالا بزنید و اگر نزنید ۲ اتفاق می‌افتد: اول اینکه، مصرف سوخت افزایش می‌یابد. دوم، استهلاک خودرو بالا می‌رود که حداقل آن در بنزین سوپر است. وقتی برای نمونه بنزین یورو ۲ استفاده شود خود به خود استهلاک موتور، انژکتور و کاتالیست بالا می‌رود و کارایی خودرو پایین می‌آید.
پس، از نظر شما، پالایشگاه‌ها مقصر هستند؟
بله، من به هیچ وجه نمی‌توانم باور کنم که ما بنزین خیلی خوبی تولید می‌کنیم. چون با منطق هماهنگ نیست که کیفیت بنزین معمولی با بنزین سوپر یکی باشد اما بنزین سوپر گران‌تر باشد.
با وجود این صحبت‌ها، برخی مردم را هم مقصر آلودگی هوا می‌دانند و عنوان می‌کنند اگر مردم بحث نگهداری خودروها برایشان مهم باشد، مصرف بنزین خودرو هم کاهش می‌یابد و از آلودگی هوا کاسته می‌شود؛ نقش قطعات یدکی کم‌کیفیت در آلودگی هوا چیست؟
وقتی بنزین کیفیت ندارد، مردم نقشی ندارند جز در مرحله تعمیر و نگهداری خودرو. درواقع، حالا که متوسط عمر خودروهای ما بالای ۱۰ سال است بحث تعمیر و نگهداری خودروها خیلی مهم است که در این زمینه به جز مردم، مسئولین هم مسئولیت دارند. در اینجا هم مجموعه‌ای از دستگاه‌ها مسئولیت دارند برای نمونه وزارت کار و اصناف. متاسفانه اینکه تعمیرکاران ما چقدر تحت کنترل هستند و حرفه‌ای هستند، مورد بررسی قرار نمی‌گیرد. در حالی که خیلی از روغن‌ها، گریس‌ها و فیلترهایی که عرضه می‌شود کیفیت لازم را ندارد و تقلبی است و همانطور که اشاره شد اینها استهلاک خودرو را بالا می‌برد.
راهی برای تشخیص روغن و فیلتر استاندارد وجود دارد؟
متاسفانه بازار مواد مصرفی خودرو در ایران رها است و هیچ نظارتی بر آن نیست. در حال حاضر، بیشتر روغن‌هایی که با مارک‌های خارجی است تقلبی است و به مردم توصیه می‌شود از روغن‌های ایرانی استفاده کنند. این در حالی است که موتورهای امروزی که با استاندارد یورو ۵ تولید می‌شود روغن‌های خاص می‌خواهند که اگر استفاده نشوند هم روغن زود مستهلک می‌شود هم موتور خودرو از بین می‌رود. برای همین، با توجه به اهمیت موضوع، به نظر من همانطور که به بنزین توجه می‌شود باید به روغن و دیگر مواد مصرفی مانند فیلتر هم توجه شود تا حداقل مردمی که می‌خواهند به وظایف شهروندی خود عمل و به شکل درست از خودرو خود استفاده کنند، دچار مشکل نشوند.
درمجموع، به نظر شما راهکار رفع آلودگی هوا چیست؟
همانطور که آلودگی محصول مجموعه‌ای از زیرساخت‌های غلط مانند شهرسازی نامناسب، حمل و نقل بد، در کنار بنزین بی‌کیفیت و خودروی مشکل‌دار است اگر روزی بخواهیم کاری کنیم باید همه اینها را با هم اصلاح کنیم وگرنه وضعیت تغییری نمی‌کند.
نظر شما